Οι Δύο Ναοί 2022 | Κείμενα

Τον Νοέμβριο του 2019 ο Στέφανος Ρόκος, κατόπιν μιας πρόσκλησης, μιας παρόρμησης ή, ακόμα, και μιας προσμονής (οι αφορμές έχουν πάντα τη δική τους ξεχωριστή σημασία) επισκέφτηκε την Ιαπωνία. Το ταξίδι αυτό αποτέλεσε το ποιητικό αίτιο μιας νέας σειράς έργων, που πήραν τον τίτλο «Οι δύο ναοί».

Τα παραδείγματα σύγχρονων εικαστικών πρακτικών που διατηρούν κάτι από το εξωτικό βλέμμα, που αντικρίζουν ακόμα κάτι εξόχως νέο στην Ιαπωνία, δεν είναι βέβαια σπάνια. Η ζωγραφική του Ρόκου όμως δεν συγκαταλέγεται σε αυτά. Δεν ψάχνει κάτι «έξω», καθώς ξέρει πως αυτό δεν υπάρχει, πως ελάχιστοι ακόμα τόποι μένει να ανακαλυφθούν, πως κανείς τελικά δεν έζησε σε κάποια από τις ουτοπίες των νεότερων χρόνων. Στη θέση του εξερευνητή καλλιτέχνη τοποθετεί τον «χρήστη» των πολιτισμικών σημείων του πλανήτη. Φτιάχνει ένα προσωπικό εικαστικό «ημερολόγιο» όχι για να μας αποκαλύψει κάτι «ξένο», κάτι που ενδεχομένως ουδέποτε έχουμε δει, αλλά για να πολλαπλασιάσει τις δυνατές εκδοχές του ήδη γνώριμου και να μας προσφέρει με πρωτότυπο και ευφάνταστο τρόπο ορισμένες επιπλέον εκφάνσεις του.

Τίποτα δεν υπάρχει «έξω» από τον κόσμο που περιγράφεται στα έργα του. Όλα βρίσκονται «εντός» του. Ωστόσο αυτός ο κόσμος δεν μοιάζει ενιαίος, αδιαίρετος και ομοιογενής. Διατηρεί κάτι παράδοξο, ένα συνεχές από διαφορές και επαναλήψεις. Έναν τέτοιου είδους τόπο συνιστά και η Ιαπωνία, όπως μας την περιγράφει ο Ρόκος μέσα από τη ζωγραφική του. «Οι δύο ναοί», ο τίτλος της σειράς αυτής των έργων του, γίνεται και με αυτόν τον τρόπο κατανοητός. Ο ένας «ναός», αυτός του βουδισμού, αντιπαρατίθεται σε έναν άλλο, εκείνον του σιντοϊσμού.

Τα χρώματα, τα σχήματα, οι γραφές και οι μορφές που χρησιμοποιεί ο Ρόκος έρχονται συχνά σε αντίθεση μεταξύ τους, δημιουργώντας αποκλίνουσες αναπαραστάσεις στην ίδια ζωγραφική επιφάνεια. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τις πολλαπλές αφηγήσεις σε αυτή. Επαγγελματίες οδηγοί και μάγειρες, την ώρα της εργασίας τους, διαδέχονται πλήθη προσκυνητών. Ετερόκλητα αντικείμενα και ανθρώπινα μέλη, ως επί το πλείστον γυναικεία, ξεπροβάλλουν από παντού. Εικόνες εμφανίζονται μέσα σε άλλες. Κάποτε συσσωρευμένα τρόφιμα και τα υπολείμματά τους υπερχειλίζουν μέσα από οικοδομικές ή άλλες κατασκευές, υποδομές και δίκτυα, ενώ αλλού συστάδες φυτών επιτίθενται σε κτίρια. Από τον κενό ζωγραφικά χώρο μεταβαίνουμε απότομα στα υπερπλήρη και λεπτομερειακά σχεδιασμένα σημεία, όπως ακριβώς την ένταση ακολουθούν στιγμές χαλάρωσης και ενατένισης ή όπως ένας ξαφνικός θόρυβος σπάει τη βαθιά ησυχία.

Ο ζωγραφικός κόσμος του Στέφανου Ρόκου είναι πολλαπλά τεχνητός μα χωρίς τεχνικές, γεμάτος ενθέσεις και αντιθέσεις, ασυνεχής, απεικονισμένος με σαφή και έντονα περιγράμματα, χωρίς «μέσα» και έξω», δίχως απαρχές και πέρατα ή κάποιο «κέντρο» και μία προς ανακάλυψη «περιφέρεια». Αν κάτι τον ενοποιεί είναι ένας λανθάνων ερωτισμός και η προσμονή του. Όχι μόνο διότι διακρίνουμε κάπου μια (την ίδια;) γυναικεία μορφή στα περισσότερα από τα έργα του αλλά και γιατί έχουμε την αίσθηση πως, ακόμα και όταν δεν εμφανίζεται, το βλέμμα της βρίσκεται πλάι σε εκείνο του ζωγράφου, αντικρίζει τα ίδια γεγονότα, τις ίδιες με εκείνον εικόνες.

Αποσπάσματα από το επίμετρο του Κώστα Χριστόπουλου, εικαστικού καλλιτέχνη, επίκουρου καθηγητή της ΑΣΚΤ